صفحات

۱۴۰۰/۰۱/۰۳

مقدمه‌ مجموعه اشعار نادر نادرپور

نادر نادرپور (زاده‌ی خرداد ۱۳۰۸ - درگذشته ۱۳۷۸) شاعر و نویسنده و مترجم ایرانی است.

کتاب مجموعه اشعار وی شامل دفتر شعرهای اوست که از سال ۱۳۲۶ تا ۱۳۷۴ سروده شده اند: چشم‌ها و دست‌ها (۱۳۳۲ – ۱۳۲۶)، دختر جام (۱۳۳۳ – ۱۳۳۱)، شعر انگور (۱۳۳۵ – ۱۳۳۴)، سرمه خورشید (۱۳۳۸ – ۱۳۳۶)، گیاه و سنگ نه، آتش (۱۳۴۴ – ۱۳۳۹)، از آسمان تا ریسمان (۱۳۴۹ – ۱۳۴۵)، شام بازپسین (۱۳۵۵ – ۱۳۵۰)، صبح دروغین (۱۳۶۰ – ۱۳۵۶)، خون و خاکستر (۱۳۶۷ – ۱۳۶۰)، زمین و زمان (۱۳۷۴ – ۱۳۶۶).

این کتاب با مقدمه‌ی مفصلی به قلم خود شاعر، در مورد شعر نو آغاز می‌گردد. در این مقدمه نادرپور به تفصیل در مورد شعر نو صحبت می‌کند و مدعی است که شعر نو شعر امروز است. «ما می‌گوییم که شعری جز شعر نو در این دوران نیست و آنچه را که تقلید مبتذل از استادان قدیم است "شعر" نباید نامید».

در بخشی از این مقدمه به مقایسه اقتضای زمانی شعر حافظ و مقایسه آن با شعر سعدی و دوره ی زمانی آن می‌پردازد:

«سخن شاعر هر نسل، نه تنها از سخن شاعر نسل پیشین نو تر است بلکه اغلب برای معاصرانش نیز تازگی دارد. کافی است که برای توضیح این مطلب، شعر، حافظ را با شعر سعدی بسنجیم.

۱۳۹۹/۰۱/۲۷

آیا صنعت انتشار مقالات علمی به ضرر علم است؟

کلودیو اسپسی (Claudio Aspesi)، تحلیلگر ارشد سرمایه‌گذاری در مؤسسه برنشتاین در لندن، در سال ۲۰۱۱ شرط بست که بنگاه برتر در یکی از سودده‌ترین صنایع در آستانه ورشکستگی است: رید-الزویر (Reed-Elsevier)، غول چندملیتی بازار نشر، با درآمده سالانه‌ای بالغ بر ۶ میلیارد پوند، نورچشمی سرمایه‌گذاران بود؛ یکی از معدود ناشرانی که در گذار به اینترنت موفق بود و آخرین گزارش شرکت هم رشد سال آینده را پیش‌بینی می‌کرد. ولی اسپسی به‌ دلیلی معتقد بود آن پیش‌بینی (همراه با پیش‌بینی‌های اکثر تحلیلگران مالی مهم دیگر) خطاست.

هسته فعالیت الزویر ژورنال‌های علمی است: نشریات هفتگی یا ماهانه که دانشمندان نتایجشان را در آن‌ها به اشتراک می‌گذارند. نشر علمی، علی‌رغم مخاطبان محدود، کسب‌وکاری است بسیار بزرگ. این صنعت که درآمد جهانی سالانه‌اش بالغ بر ۱۹ میلیارد پوند است، در مقایسه، بین صنعت موسیقی و فیلم قرار می‌گیرد، اما بسیار سودده‌تر است. در سال ۲۰۱۰، بازوی نشر علمی الزویر گزارش داد که، از فقط ۲ میلیارد پوند درآمد، ۷۲۴ میلیون پوند سود داشته است. این یعنی ۳۶ درصد حاشیه سود، یعنی بیشتر از ارقام گزارش‌شده اپل، گوگل یا آمازون در آن سال.

ولی الگوی کسب‌ وکار الزویر حقیقتا گیج‌کننده به نظر می‌آید. یک ناشر سنتی (مثلا یک مجله) برای پول‌درآوردن ابتدا باید هزینه‌های انبوهی را بپذیرد: به نویسندگان برای مقاله‌هایشان پول دهد، دبیرانی برای سفارش، شکل‌دهی و بررسی مقالات استخدام کند، و برای توزیع محصول نهایی میان مشترکان و خرده‌فروشان پول می‌دهد. همه این‌ها پرهزینه‌اند و مجلات موفق نوعا سودی حدود ۱۲ تا ۱۵ درصد دارند.

۱۳۹۷/۰۹/۲۹

و باز هم یلدای باستانی

«دِی» در آیین زرتشتی به معنی دادار و آفریننده است. ایرانیان باستان از این جهت به این ماه از سال «دی» می‌گفتند که ماه تولد خورشید بود. بدین‌سان، در دوران کهن و فرهنگ اوستایی، سال با فصل سرد شروع می‌شد. در اوستا، واژه «سَرِدَ» یا «سَرِذَ» مفهوم «سال» را القا می‌کند (واژه «سرد» در زبان فارسی امروزی از همان واژه باستانی گرفته شده است). 

واژه «یلدا» به معنای «زایش» است. باستانیان دریافته بودند که از فردای شب یلدا و از ابتدای دی، با دمیدن خورشید، روزها بلندتر می‌شوند و تابش نور فزونی می‌یابد. از این رو، اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می‌کردند. به نوعی شاید بتوان اینگونه برداشت کرد که این جشن‌ به دلیل آغاز سال نو که همان ابتدای دی ماه بود نیز برگزار می‌شده است. 

سفره شب یلدا که «می-‌یَزْد» نام داشت شامل میوه‌های تر و خشک و آجیل (یا به اصطلاح زرتشتیان، لُرْک) بود که از لوازم این جشن و ولیمه بود.

در آثارالباقیه ابوریحان بیرونی (ص ۲۵۵)، از روز اول دی ماه، با عنوان «خور» نیز یاد شده ‌است. در نسخه موزه لندنِ قانون مسعودی، «خُره روز» نیز ثبت شده است، اگرچه در برخی منابع دیگر «خرم روز» آمده‌ است. خور روز (روز خورشید) یا همان یکم دی ماه را «دی‌گان» نیز می‌خواندند. این روز به مناسبت زایش خورشید تعطیل عمومی بود.

بعدها آغاز سال از انقلاب زمستانی (خُره-روز در انتهای پاییز) به ترازینه بهاری (نو-روز در انتهای زمستان) انتقال پیدا کرد (توضیح مختصر آنکه در نوروز نیز خورشید باز هم به نوعی زاییده می‌شود به این ترتیب که در روز اول فروردین خورشید با عبور از استوای آسمانی، از نیمکره جنوبی وارد نیمکره شمالی آسمان می‌شود و طول روزها بر شب‌ها فزونی می‌یابد).